De 3D-printer: uitvinding van de eeuw of een gevaar?

Een opiniestuk over de (toekomstige) regulering van 3D-printers.

Door: Hidde Bruinsma^[1]

3D printen is in opkomst. De afgelopen jaren zijn er steeds meer mogelijkheden en de toepassingen zijn onbegrensd. Het principe van 3D printen bestaat al sinds eind jaren 80, echter werden de printers toen gebruikt om één prototype van industriële producten te maken. Vaak waren dat auto-onderdelen.^[2]Inmiddels is er in Dubai een geheel functionerend kantoorgebouw geprint. Het gebouw is in 17 dagen gerealiseerd voor een bedrag van 150.000 dollar en in 2030 wil Dubai dat 25% van alle gebouwen uit de 3D-printer rollen.^[3]De andere kant van de medaille is dat er op grote schaal misbruik kan worden gemaakt van de ongelimiteerde mogelijkheden. Zo slaagde in 2011 een Duitser er in om, op basis van één foto^[4], de sleutels van politiehandboeien na te maken met behulp van een 3D-printer.^[5]De toepassing van de 3D-printer is niet verankerd in de huidige wetgeving, waardoor op dit moment aansluiting moet worden gezocht bij regelgeving rondom het intellectuele eigendom.^[6] Deze regelgeving zegt niets over het privé, particuliere en niet-commerciële gebruik.^[7]

In de onderhavige bijdrage zullen verschillende vormen van regulering uiteen worden gezet, welke in de toekomst kunnen dienen als wetgevingsbasis voor 3D-printers. Tevens wordt getracht met dit opiniestuk een bijdrage te leveren aan het huidige debat over de gevaren en mogelijkheden van 3D-printers.

Regulering
Het afgelopen jaar is nogmaals duidelijk geworden wat er allemaal mogelijk is met een 3D-printer. Zo wordt deze ingezet voor medische doeleinden en het printen van gereedschap maar ook het produceren van wapens.^[8] Deze wildgroei aan producten en mogelijkheden zorgt voor een situatie waarin het ontbreken van duidelijke wetgeving een onwenselijke en potentieel gevaarlijke situatie oplevert. Mijns inziens is regulering van 3D printen noodzakelijk. In tegenstelling tot Van Rappard is mij de mening toegedaan, dat zonder passende regulering, de maakindustrie in de toekomst grote schade gaat ondervinden van de 3D-printer, die een grotere bedreiging vormt dan de conventionele namaak.^[9] Een gereguleerde database kan uitkomst bieden voor de problematiek met betrekking tot de hierboven genoemde maatschappelijke belangstelling rondom het 3D printen.

Database
Een 3D-printer werkt met een instructiebestand; een zogeheten CAD-bestand.^[10] Op basis van het CAD-bestand wordt het ontwerp geprint. Illegale CAD-bestanden kunnen gemakkelijk van het internet worden geplukt. In 2013 verwijderde het Amerikaanse Department of Homeland Security de content waarmee de 3D-printer kan worden geïnstrueerd tot het printen van pistolen. Desondanks is dit ontwerp tot op de dag van vandaag te downloaden op Piratebay-achtige websites.^[11]

De database zou als een schakel fungeren tussen de opdracht en de fysieke 3D-print. Voordat een printopdracht kan worden uitgevoerd, moet het CAD-bestand eerst door de landelijk gereguleerde database worden gescreend. De database bevat een bestand met slechts verboden CAD-bestanden en reguleert wat niet geprint mag worden. Alles wat niet voorkomt in de database kan in beginsel worden geprint. Hierbij loopt men wel het risico dat onwenselijke producten die (nog) niet zijn opgenomen in de databank, geprint kunnen worden (denk aan de inrichting van de Opiumwet). Bedrijven kunnen werken die bescherming genieten op grond van hun intellectuele eigendomsrecht deponeren bij de databank. Tot dusver de preventieve maatregel.

Dit systeem zou helaas niet waterdicht zijn en zodoende is het noodzakelijk om een ID-tag toe te voegen aan 3D-printers. Op die manier heeft elk product dat wordt geprint een unieke (vaak onzichtbare) code. Op het moment dat u een 3D-printer aanschaft, wordt dat geregistreerd en op die manier is het geprinte object te koppelen aan de geregistreerde persoon. Hierbij lijkt het mij niet noodzakelijk om te gaan werken met een vergunningstelsel zoals in de huidige Nederlandse wapenwet.^[12] Dit is een vrij zware maatregel. In mijn ogen is, in combinatie met de hierboven aangedragen database, een registratie voldoende omdat daarmee de kans op misbruik wordt geminimaliseerd.

Om de hierboven genoemde manieren van regulering werkelijkheid te laten worden, zal er een orgaan moeten worden aangewezen dat de taak krijgt om de database met niet-toegestane CAD-bestanden op te stellen en deze voortdurend te actualiseren. Daarnaast beheert die de registraties die noodzakelijk zijn bij de aankoop van een 3D-printer. Op het moment dat iemand zijn 3D-printer wilt doorverkopen moet dit, vergelijkbaar met de verkoop van een auto^[13], worden aangegeven en gedocumenteerd. Mocht het gebeuren dat uw 3D-printer wordt ontvreemd, dan moet hier aangifte van worden gedaan en moet daarvan een melding worden gemaakt bij het regulerende orgaan.

Conclusie
Zoals uiteengezet kan de opkomst van de 3D-printer niet worden genegeerd. Op dit moment is het 3D printen voor individuele consumenten vaak nog een kostbaar en tijdrovend proces wat meestal een teleurstellend resultaat oplevert.^[14] Desalniettemin zal de techniek zich ontwikkelen en is het niet ondenkbaar dat over 10 jaar iedereen “a factory on the kitchen counter”^[15] heeft. Op het moment dat de 3D-printer op zeer grote schaal beschikbaar is, zal het ingewikkeld worden om waterdichte maatregelen te creëren. Naar mijn overtuiging is een online database in combinatie met een ID-tag de beste manier om de regulering vorm te geven. Doch zullen er, zoals bij elke grote technische ontwikkeling is gebleken, knappe koppen opstaan die de beveiliging omzeilen en ervoor zorgen dat de overheid zich moet blijven ontwikkelen om de regulering te handhaven. De potentiële gevaren van 3D printen zullen te allen tijde aanwezig blijven, maar de voordelen en mogelijkheden van 3D printen wegen zwaarder dan deze gevaren. De 3D-printer zal onze manier van leven en consumeren ingrijpend veranderen en het wordt niet voor niets door velen aangemerkt als de derde industriële revolutie.^[16]

^[1] Auteur volgt aan de VU de master Rechtsgeleerdheid: Internet, Intellectuele eigendom en ICT.

^[2] M. Knapen & W. Balfoort, 3D-Printen is de onschuld voorbij, Mr-online december 2014, p. 70.

^[3] Ground3dnl, 3D-Printen helpt de planeet een handje, te raadplegen via: www.ground3d.nl/10962-2/, laatst bekeken op: 2 maart 2017.

^[4] www.pcworld.com/article/241605/criminals_find_new_uses_for_3d_printing.html, laatst bekeken op: 2 maart 2017.

^[5]www.forbes.com/sites/andygreenberg/2012/07/16/hacker-opens-high-security-handcuffs-with-3d-printed-and-laser-cut-keys/#4a14af786e09, laatst bekeken op 2 maart 2017.

^[6] B. Dijkmans, Een juridische scan van de 3D printer: voordelen en nadelen, te raadplegen via: www.ground3d.nl/gastblog-een-juridische-scan-van-de-3d-printer-voordelen-en-valkuilen/, laatst bekeken op: 2 maart 2017

^[7] M. Driessen, 3D-Printen: een revolutie in het modellenrecht (?), BMM 21 juni 2016, p.3, te raadplegen via: www.legaltree.nl/site_media/uploads/3D_printen_-_BMM.pdf, laatst bekeken op 2 maart 2017.

^[8] E.N. Spijkerman, 3D-printen: het nieuwe doe-het-zelven, AV&S 2015/27

^[9] G. van Rappard, 3D-printen in de privésfeer: op weg naar Pirate Bay taferelen?, Boek9.nl 8 juni 2016, p. 2.

^[10] A.P. Engelfriet, 3D printen: revolutie of de nieuwe Napster?, Tijdschrift voor Internetrecht, 2011, p.41.

^[11] W. Balfoort, zelf pistolen printen, dat is de hel, NRC Handelsblad 15 maart 2013, te raadplegen via: www.nrc.nl/nieuws/2013/08/15/zelf-pistolen-printen-dat-is-de-hel-1283673-a357068, laatst bekeken op 2 maart 2017.

^[12] www.justis.nl/producten/wwm/wapenvergunning-aanvragen/, laatst bekeken op 2 maart 2017.

^[13] www.rdw.nl/Particulier/Paginas/Verkopen-.aspx?path=Portal/Particulier/Auto/Verkopen, laatst bekeken op 2 maart 2017.

^[14] G. van Rappard, 3D-printen in de privésfeer: op weg naar Pirate Bay taferelen?, Boek9.nl 8 juni 2016, p. 1.

^[15] S. Kurutz, A Factory on Your Kitchen Counter, N.Y. Times 20 februari 2013, te raadplegen via: www.nytimes.com/2013/02/21/garden/the-3-d-printer-may-be-the-home-appliance-of-the-future.html?_r=0, laatst bekeken op 2 maart 2017.

^[16] A Third industrial revolution, The Economist 21 april 2012, te raadplegen via: www.economist.com/node/21552901, laatst bekeken op 2 maart 2017.