Netflix & Jail?

Door: Francis Blaauboer

Sinds Popcorn Time uit de lucht is en het illegaal downloaden steeds meer aan banden wordt gelegd, wordt Netflix steeds populairder. Voor slechts een kleine vergoeding per maand heb je toegang tot verschillende verslavende series, zoals Suits en Pretty Little Liars, en kun je je vermaken met het bekijken van uiteenlopende films en documentaires. Hoewel de vergoeding die je hiervoor betaalt niet de hoofdprijs is, wordt toch vaak geprobeerd om zonder te betalen van deze diensten van Netflix gebruik te maken. Zo zal bijna iedereen wel eens zijn Netflix-wachtwoord hebben gedeeld met een vriend of vriendin of zelf op het account van een ander hebben ingelogd om zo gratis een film te bekijken. Met het delen van je wachtwoord handel je in strijd met een contractuele plicht jegens Netflix. Dit wordt in de gebruiksvoorwaarden van Netflix namelijk verboden. De vraag is echter of ook het strafrecht zich verzet tegen het delen van wachtwoorden. Hoe is dit in Nederland geregeld? Is het strafbaar om je Netflix-wachtwoord met een ander te delen? Ben je bovendien strafbaar als je inlogt met het wachtwoord van een ander om een serie of film op Netflix te bekijken? In het navolgende zal alvorens antwoord te geven op deze vragen worden ingegaan op het gebruik en de gebruiksvoorwaarden van Netflix.

Gebruiksvoorwaarden van Netflix
De diensten van Netflix kunnen tegen een maandelijkse vergoeding van de accounteigenaar gebruikt worden. De accounteigenaar is echter niet de enige die gebruik mag maken van deze diensten. Het is namelijk mogelijk om verschillende profielen op één account aan te maken, waardoor meerdere mensen binnen een huishouden films en series kunnen kijken die aansluiten bij hun voorkeuren. Op één account kunnen maximaal vijf individuele profielen aangemaakt worden. Afhankelijk van het abonnement dat is afgesloten, kunnen op één, twee of vier schermen tegelijk verschillende series, films of documentaires bekeken worden. Dit betekent dat er dus tegelijkertijd meerdere keren op één account kan worden ingelogd.

Hoewel het enerzijds dus mogelijk is om meer dan één login op hetzelfde moment te hebben, is het anderzijds verboden voor de accounteigenaar om zijn wachtwoord te delen met anderen. In de gebruiksvoorwaarden staat namelijk expliciet: ‘Teneinde de controle over het account te behouden alsmede te voorkomen dat anderen toegang krijgen tot het account (waaronder gegevens over de kijkgeschiedenis voor het account), moet de Accounteigenaar de controle behouden over Netflix-compatibele apparaten waarmee toegang wordt verkregen tot de service en mag hij of zij het wachtwoord of de gegevens van de Betalingsmethode die aan het account is gekoppeld, aan niemand bekendmaken’.[1]

In deze voorwaarde lijkt het de eigenaar van het account absoluut te worden verboden om zijn wachtwoord met anderen te delen. Hierbij wordt geen onderscheid gemaakt tussen mensen binnen zijn of haar huishouden en mensen daarbuiten. Hoe dit zich verhoudt tot de mogelijkheid om meerdere profielen aan te maken op één account en de mogelijkheid om op verschillende schermen tegelijkertijd in te loggen, is niet duidelijk. Het lijkt erop dat het verbod moet worden uitgelegd als een absoluut verbod om het wachtwoord te delen, waardoor het telkens de accounteigenaar zou moeten zijn die inlogt. Dit is echter niet zo onpraktisch als dat het op het eerste gezicht lijkt. Netflix kan het wachtwoord namelijk onthouden zonder dat dit zichtbaar is voor degene die gebruik maakt van het account. Daarnaast is het in de meeste gevallen slechts één keer nodig om in te loggen, want hierna kun je aangemeld blijven zonder dat het wachtwoord zichtbaar is. Enkel leden die gebruik maken van een gedeelde of openbare computer moeten zich na elk bezoek aan Netflix afmelden. Een andere, voor de praktijk bruikbaardere uitleg van het verbod zou kunnen luiden dat de accounteigenaar het wachtwoord wel met de mensen in zijn of haar huishouden mag delen. Een strikte uitleg van het verbod ligt echter vanuit het oogpunt van Netflix het meest voor de hand.

Oneigenlijk gebruik van telecommunicatie
Ongeacht de uitleg die gegeven moet worden aan het in de gebruiksvoorwaarden neergelegde verbod om het wachtwoord met anderen te delen, staat Netflix het hoe dan ook niet toe dat het wachtwoord door de accounteigenaar met vrienden/vriendinnen of andere kennissen gedeeld wordt. In strijd handelen met deze voorwaarden levert op zichzelf evenwel nog geen grond op om te oordelen dat de wachtwoorddeler strafbaar is. Hiervoor zal moeten worden gekeken in het Wetboek van Strafrecht (hierna: Sr).[2]

Er lijkt een mogelijkheid te bestaan om degene die het Netflix-wachtwoord gedeeld heeft te straffen. Hiervoor is evenwel meer vereist dan het enkel delen van het wachtwoord. Art. 326c lid 2 Sr bepaalt namelijk dat degene die opzettelijk een voorwerp of gegevens openlijk ter verspreiding aanbiedt (sub a), ter verspreiding of met het oog op de invoer in Nederland voorhanden heeft (sub b) of uit winstbejag vervaardigt of bewaart (sub c), strafbaar is indien dat voorwerp kennelijk bestemd is, of die gegevens kennelijk bestemd zijn, tot het plegen van een misdrijf als bedoeld in art. 326c lid 1 Sr. Om de accounteigenaar te straffen is dus niet alleen vereist dat hij het wachtwoord met anderen gedeeld heeft, ook moet dit delen kennelijk bestemd zijn tot het plegen van het in art. 326c lid 1 Sr vervatte misdrijf. Dit misdrijf houdt in dat door middel van een technische ingreep of met behulp van valse signalen gebruik wordt gemaakt van een dienst die via telecommunicatie aan het publiek wordt aangeboden, met het oogmerk hier niet volledig voor te betalen.

‘Kennelijk bestemd’ wijst op een geobjectiveerde bestemming.[3] Zoals uit de wetsgeschiedenis kan worden afgeleid is de strekking van deze bepaling dat zoveel mogelijk wordt tegengegaan dat wederrechtelijk, zonder betaling, van uiteenlopende vormen van telecomdiensten gebruikt wordt gemaakt.[4] Op deze manier wordt dus beoogd aanbieders van diensten via telecommunicatie te beschermen tegen handelaren en anderen die middelen ter beschikking stellen om wederrechtelijk gebruik te maken van hun diensten.[5]

In tegenstelling tot art. 48 Sr (de algemene medeplichtigheidsbepaling) is voor toepassing van art. 326c lid 2 Sr niet vereist dat vaststaat dat er daadwerkelijk zonder betaling gebruik is gemaakt van een telecomdienst. Voldoende is dat het delen van het wachtwoord ertoe kan leiden dat anderen tot zodanig gebruik in de gelegenheid worden gesteld.[6] In art. 326c lid 2 Sr is dus een speciale vorm van medeplichtigheid neergelegd. Je zou je kunnen afvragen waarom deze ‘speciale medeplichtigheid’ nodig is naast de algemene medeplichtigheid uit art. 48 Sr. Zoals blijkt uit de wetgeschiedenis bestaat hier een goede reden voor. Telecommunicatiediensten worden namelijk in beslotenheid aan het publiek aangeboden. Hierdoor is het vaak niet mogelijk om het grondfeit, het zonder daarvoor te betalen gebruik maken van telecommunicatiediensten, te constateren. Aangezien voor medeplichtigheid op grond van art. 48 Sr vereist is dat het grondfeit vaststaat, zou het ook vrijwel niet mogelijk zijn om de wachtwoorddeler te straffen.[7]

De concrete vragen die nu nog beantwoord moeten worden, zijn of het delen van je Netflix-wachtwoord valt onder de hier besproken medeplichtigheidsbepaling en of het gebruiken van andermans wachtwoord om films of series op Netflix te kijken zonder hiervoor te betalen, onder het misdrijf in lid 1 valt.

Art. 326c lid 2 Sr: medeplichtigheid
Om tot de conclusie te komen dat de wachtwoorddeler strafbaar is, moet aan de delictsomschrijving van art. 326c lid 2 Sr zijn voldaan. Dit betekent dat moet worden bewezen dat wachtwoorden vallen onder ‘gegevens’ en, als dit het geval is, dat de wachtwoorddeler het wachtwoord opzettelijk openlijk ter verspreiding heeft aangeboden. Daarnaast moet vaststaan dat het delen van een Netflix-wachtwoord er toe kan leiden dat er door een technische ingreep of met behulp van een vals signaal gebruik wordt gemaakt van een telecommunicatiedienst met het oogmerk hier niet volledig voor te betalen. Dit laatste zal worden besproken in het licht van het eerste lid van art. 326c Sr, welke in de volgende paragraaf aan de orde zal komen.

Gegevens
Onder gegevens wordt verstaan iedere weergave van feiten, begrippen of instructies, op een overeengekomen wijze, geschikt voor overdracht, interpretatie of verwerking door personen of geautomatiseerde werken.[8] Een Netflix-wachtwoord valt dus bij uitstek onder deze omschrijving.

Openlijk ter verspreiding aanbieden
Als je een wachtwoord met een vriend of vriendin deelt, zal niet snel de vraag zijn of dit delen opzettelijk is. De vraag is echter wel of delen van een wachtwoord valt onder de term ‘openlijk ter verspreiding aanbieden’. Is het immers wel openlijk als de verspreiding binnen een besloten kring plaatsvindt?

Voor de definitie van verspreiden kan worden aangesloten bij de wetgeschiedenis van art. 113 Sr waarin het verspreiden van beledigende stukken over leden van het Koninklijk Huis strafbaar wordt gesteld. Onder verspreiden moet hier worden verstaan het in omloop brengen van meerdere exemplaren, dat gelijk kan worden gesteld met openlijk tentoonstellen of aanslaan.[9] Openlijk verspreiden omvat echter niet elke vorm van verspreiden. Openlijk wijst er namelijk op dat het verspreid moet worden onder het publiek.[10] Het vertellen van je Netflix-wachtwoord aan een vriend of vriendin lijkt daarmee buiten de definitie van openlijk verspreiden te vallen. Daarmee is het nu dus nog niet mogelijk om te oordelen dat de accounteigenaar strafbaar is door zijn wachtwoord met een ander te delen, tenzij dit delen een openlijk karakter heeft. In het licht van de strekking van art. 326c lid 2 Sr, het beschermen van aanbieders van telecommunicatiediensten, is het evenwel mogelijk dat het delen van wachtwoorden met vrienden in de toekomst wel onder de deze bepaling valt. Het is een taak voor de rechtspraak om hierover duidelijkheid te verschaffen.

Art. 326c lid 1 Sr
Medeplichtigheid aan oneigenlijk gebruik van telecommunicatiediensten kan dus wat betreft het delen van je Netflix-wachtwoord niet worden vastgesteld. Dit betekent echter niet dat ook degene die het wachtwoord van een ander gebruikt niet strafbaar kan zijn. Daarom zal nu worden gekeken of het gebruiken van andermans wachtwoord een misdrijf is in de zin van art. 326c lid 1 Sr.

Deze bepaling stelt zowel interactief gebruik als allocutie strafbaar. ‘Bij interactief gebruik activeert de computergebruiker vanaf zijn eigen computer via telecommunicatie die van een ander. Bij allocutie gaat het om diensten die via telecommunicatie voor een ieder beschikbaar zijn, bijvoorbeeld een omroep. Dergelijke diensten kunnen uiteraard slechts tegen betaling ter beschikking worden gesteld, indien zij in versluierde vorm worden aangeboden en slechts tegen betaling kunnen worden ontsluierd. Een voorbeeld hiervan is abonneetelevisie.’[11] Het gebruiken van andermans wachtwoord om zonder te betalen gebruik te maken van de diensten van Netflix valt dus onder allocutie.

Er zijn drie bestanddelen[12] die bewezen moeten worden om te komen tot de conclusie dat de gebruiker van het wachtwoord strafbaar is. Ten eerste zal moeten worden bewezen dat Netflix diensten aanbiedt. Uit een arrest van het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden blijkt dat onder diensten zowel diensten die voorzien in een direct transport van gegevens als diensten met een toegevoegde waarde vallen.[13] Zo oordeelde het hof in deze zaak dat een online-gokspel als dienst in de zin van deze bepaling is te beschouwen. Door Netflix wordt dus een dienst aangeboden die bestaat uit direct transport van gegevens, namelijk films, series en documentaires.

Ten tweede moet de gebruiker van het wachtwoord het oogmerk hebben om niet volledig voor de diensten van Netflix te betalen. Dit staat vast als de gebruiker erkent dat hij van de diensten gebruik heeft gemaakt en dat hij hiervoor niet betaald heeft.[14] Dit zal bij het gebruik van andermans account weinig problemen opleveren.

Het derde bestanddeel dat bewezen moet worden is dat door een technische ingreep of met behulp van valse signalen gebruik is gemaakt van deze diensten. In de hier reeds aangehaalde zaak van het Hof Arnhem-Leeuwarden werd tevens verwezen naar de wetsgeschiedenis over de betekenis van ‘valse signalen’. Op grond van de wetsgeschiedenis moet als ‘vals signaal’ in de zin van artikel 326c Sr worden beschouwd enig teken dat bij de ontvanger, ongeacht of dit een natuurlijke persoon of een geautomatiseerd werk is, een gevolg bewerkstelligt dat gebaseerd is op (geprogrammeerde) veronderstellingen die onjuist blijken te zijn, terwijl degene die het teken geeft, weet dat hij met dat teken, gegeven die veronderstellingen, dat gevolg uitlokt.[15] In normaal Nederlands wordt hiermee bedoeld dat door de gebruiker van de dienst bij de aanbieder van de telecommunicatiedienst de indruk wordt gewekt dat van de dienst gebruik wordt gemaakt door degene die hiertoe gerechtigd is. Hiervan is naar mijn mening sprake als iemand gebruik maakt van het wachtwoord van een ander. Door in te loggen met juiste gegevens wordt bij Netflix immers de indruk gewekt dat het de accounteigenaar is die inlogt.

Dit leidt tot de conclusie dat je strafbaar bent wanneer je films of series op Netflix kijkt door gebruik te maken van iemand anders zijn wachtwoord. Je maakt je namelijk schuldig aan het oneigenlijk gebruik van telecommunicatie. Je riskeert hiermee een gevangenisstraf van ten hoogste 4 jaren of een geldboete van de vijfde categorie.[16] Of het ook mogelijk is om de veroordeling te baseren op computervredebreuk[17] is vanwege de beperkte omvang van dit artikel buiten beschouwing gelaten.

Conclusie
Hoewel het delen van wachtwoorden binnen de sociale kring door Netflix niet op prijs wordt gesteld en zelfs wordt verboden, lijkt het vooralsnog een brug te ver om te oordelen dat de accounteigenaar ook strafbaar is wanneer hij zijn wachtwoord deelt met vrienden. Dit is slechts anders indien dit delen een openlijk karakter krijgt. Of er daadwerkelijk iemand zal zijn die opzettelijk zijn inloggegevens openbaar maakt voor het grote publiek valt echter ernstig te betwijfelen. Onder het mom van ‘sharing is caring’ kun je dus je wachtwoord met een vriend of vriendin delen zonder een straf te riskeren. Degene die jouw wachtwoord gebruikt, doet dit echter wel op eigen risico. De gebruiker van andermans wachtwoord is namelijk wel degelijk strafbaar. Hij of zij maakt zich immers schuldig aan oneigenlijk gebruik van telecommunicatie.

[1] Gebruiksvoorwaarden van Netflix, punt 5, help.netflix.com/legal/termsofuse.

[2] Stb. 2015, 307.

[3] C.M. Gerritsma-Breur, ‘Commentaar op Wetboek van Strafrecht’, art. 326c Sr (online: laatst bijgewerkt 17 mei 2016) en art. 326c Sr.

[4] Kamerstukken II 1991-1992, 21551, 12, p. 3-5.

[5] Kamerstukken II 1991-1992, 21551, 12, p. 4.

[6] Kamerstukken II 1991-1992, 21551, 12, p. 5 en C.M. Gerritsma-Breur, ‘Commentaar op Wetboek van Strafrecht’, art. 326c Sr (online: laatst bijgewerkt 17 mei 2016).

[7] Kamerstukken II 1991-1992, 21551, 12, p. 5.

[8] Art. 80quinquies Sr.

[9] A.J van der Velden, ‘Listiglijk gebruik maken van telecommunicatiedienst’, in: Tekst & Commentaar Strafrecht, art. 326c Sr (online: laatst bijwerkt 1 juli 2016).

[10] J.W. Fokkens, ‘Commentaar op art. 113 Sr’, in: Noyon/Langemeijer/Remmelink , Commentaar op Wetboek van Strafrecht, aant. 3 (online: laatst bijgewerkt: 1 november 1998).

[11] Kamerstukken II 1991-1992, 21551, 12, p. 5.

[12] Art. 326c lid 1 Sr.

[13] Hof Arnhem-Leeuwarden 5 maart 2013, ECLI:NL:GHARL:2013:BZ4042.

[14] Commentaar Sdu.

[15] Hof Arnhem-Leeuwarden 5 maart 2013, ECLI:NL:GHARL:2013:BZ4042.

[16] Art. 326c lid 1 Sr.

[17] Art. 138ab Sr.