Belastingen en de manier(en) waarop multinationals die ontwijken, editie 2: McDonald’s

Door: Hidde Bruinsma^[1]

In deze serie wordt elke editie uiteengezet op welke manieren multinationals en vermogende personen de belastingheffing weten te ontwijken. In de eerste editie is beschreven op welke wijze Apple tot een zo laag mogelijke heffing komt. Deze editie zal gekeken worden naar de grootste fastfoodketen ter wereld, McDonald’s ^[2]

2015
In 2015 sloeg McDonald’s een nieuwe weg in. De jaren daarvoor waren minder goed verlopen dan verwacht en de nieuwe CEO, Steve Easterbrook, vond het tijd voor verandering. Hij stelde een plan op en zorgde ervoor dat McDonald’s weer een lichte groei kon noteren over 2015.^[3] Daarnaast vond Easterbrook het belangrijk om iets terug te doen voor de samenleving en hielp McDonald’s mee met verschillende internationale initiatieven om honger en armoede tegen te gaan, een positieve en sympathieke houding van deze CEO. Minder sympathiek is het feit dat McDonald’s vanaf 2009 t/m 2013 een afspraak had met de overheid van Luxemburg, waardoor het bedrijf ongeveer 1 miljard aan vennootschapsbelasting heeft ontweken,^[4] een bedrag waarvoor een hoop hongerige monden gevuld hadden kunnen worden.

2009
Om de door McDonald’s opgetuigde constructie uiteen te kunnen zetten moet er een sprong in de tijd worden gemaakt. In 2009 klopte McDonald’s namelijk aan bij de overheid van Luxemburg, na Malta het kleinste land van Europa, maar wel groot in het sluiten van fiscale deals met multinationals. McDonald’s kreeg waar het om vroeg en in maart 2009 werd er een zogeheten ruling afgegeven door de belastingdienst van Luxemburg.^[5] Een ruling is een op verzoek door de fiscus afgegeven besluit waarin deze zich uitlaat over de toelaatbaarheid een bepaalde constructie.  Daardoor wist McDonald’s van te voren waar zij aan toe waren en kwamen ze niet voor verrassingen te staan. Voor overheden is het ook nuttig om dergelijke rulings af te geven, want ook overheden concurreren met elkaar en het binnenhalen van multinationals als McDonald’s trekt weer nieuwe bedrijven aan.^[6]

Inhoud ruling
De in maart 2009 afgegeven ruling hield het volgende in: het hoofdkantoor van McDonald’s vestigt zich in Zwitserland en in Luxemburg wordt een firma opgericht die het intellectueel eigendom van McDonald’s beheert. Deze firma heeft twee vaste inrichtingen, eentje in Zwitserland en eentje in de VS. Van een vaste inrichting kan worden gesproken indien het lichaam werkzaamheden van een onderneming geheel of gedeeltelijk uitoefent met een vaste bedrijfsinrichting.^[7] McDonald’s hoeft geen vennootschapsbelasting over de inkomsten uit Europa te betalen aangezien deze op grond van het verdrag VS-Luxemburg werden belast in de VS.^[8] McDonald’s werd door Luxemburg wel verplicht om ieder jaar te bewijzen dat er vennootschapsbelasting werd betaald in de VS en in Zwitserland (via dit land gingen de royalties naar de VS). Zo op het eerste oog lijkt dit een logische afspraak, aangezien het niet de bedoeling is dat inkomsten in twee landen worden belast.

De constructie
McDonald’s ontvangt inkomsten uit de restaurants, aangezien McDonald’s voornamelijk werkt met een franchise structuur, worden deze inkomsten aangemerkt als royalties. Deze royalties uit Europa worden allen overgemaakt naar McD Europe Franchising Sàrl, gevestigd in Luxemburg en beheerder van het intellectuele eigendom van McDonald’s. Zoals beschreven hoeft McDonald’s in Luxemburg geen vennootschapsbelasting te betalen en vloeien de royalties belastingvrij door naar de vaste inrichting in Zwitserland. Vanwege het verdrag tussen Zwitserland en Luxemburg, is Zwitserland vervolgens heffingsbevoegd over de royalties die naar Zwitserland doorvloeien en mag Luxemburg hier niet over heffen.^[9]

En zoals met veel dingen doet Zwitserland het net even anders dan andere landen. Zwitserland is namelijk onderverdeeld in verschillende Kantons, ieder Kanton heeft zijn eigen belastingregels en heffingspercentages. In Zwitserland heeft McDonald’s gekozen voor het Kanton Genève als vestigingsplaats. Ook met een Kanton kan vervolgens een belastingdeal worden gesloten, dit is hoogstwaarschijnlijk ook bij McDonald’s het geval, waardoor zij in Zwitserland tussen de 0 en 12% vennootschapsbelasting hebben moeten betalen.^[10]Ter vergelijking, in Nederland is de vennootschapsbelasting 25%.^[11] Vervolgens gaan de royalties vanuit Zwitserland naar de VS.

Zoals eerder uiteengezet was de afspraak met de overheid van Luxemburg dat McDonald’s geen vennootschapsbelasting hoefde te betalen indien bewezen kon worden dat er vennootschapsbelasting in Zwitserland en de VS werd afgedragen. Echter had McDonald’s voor de Amerikaanse wet geen enkele belastbare aanwezigheid in de VS en hoefde er geen vennootschapsbelasting te worden betaald.^[12] In principe betekent dit het einde van de in 2009 afgesloten ruling met Luxemburg, aangezien McDonald’s zich niet aan de afspraken houdt, maar Luxemburg nam het daar niet zo nauw mee.

Ruling nummer twee
De overheid van Luxemburg wist dat McDonald’s geen vennootschapsbelasting betaalde in de VS, maar liet zich in september 2009 toch verleiden tot het afgeven van een tweede ruling. In deze tweede ruling werd afgesproken dat McDonald’s niet meer hoefde te bewijzen dat het inkomen in de VS werd belast. Op die manier hoefde McDonald’s in Luxemburg nauwelijks tot geen vennootschapsbelasting te betalen en werd er ook in de VS niet afgerekend, kassa voor McDonald’s!

Zo heeft McDonald’s door gebruik te maken van verschillende landen en afspraken met overheden in 2013 slechts €3,3 miljoen betaald aan belasting in Zwitserland en de VS en in Luxemburg hebben zij slechts €3.235 betaald aan belastingen.^[13] Zo kan gesteld worden dat hier sprake is van een geslaagde structuur en een zo laag mogelijke heffing voor McDonald’s.

Toekomstbeeld
De door McDonald’s opgetuigde constructie heeft voor een hoop gefronste wenkbrauwen gezorgd in Europa. De Europese Commissie is een uitgebreid onderzoek gestart en de eerste landen hebben nog openstaande belastingschulden bij McDonald’s neergelegd.^[14]

Maar niet alleen McDonald’s wordt onderzocht, ook de rol van Luxemburg in de belastingafspraken wordt onder de loep gehouden, er zou namelijk sprake zijn van staatssteun en dit is op grond van Europese regelgeving niet toegestaan.^[15]

Conclusie
Het aangaan van fiscale deals met overheden is iets wat op grote schaal voorkomt, echter komt er steeds meer aandacht te liggen op dergelijke constructies en is het niet ondenkbaar dat bedrijven die gebruik maken van deze structuren in de toekomst de ontweken belasting alsnog moeten terugbetalen. Toch zal in de volgende editie duidelijk worden dat sommige bedrijven het zo slim aanpakken, dat het zelfs onduidelijk is op welke manier zij de belasting ontwijken.

^[1] Auteur studeert op dit moment aan de Universiteit van Amsterdam, waar hij de Master Fiscaal recht: Internationaal & Europees belastingrecht volgt, waarbij de wereldwijd aanwezige belastingstructuren en de werking hiervan hem hebben doen besluiten om voor deze juridische richting te kiezen.

^[2] http://www.forbes.com/pictures/feji45hfkh/1-mcdonalds-3/#649e644d21b9

^[3] CEO letter to McDonald’s shareholders, 15 april 2016, te bekijken via:
http://www.aboutmcdonalds.com/content/dam/AboutMcDonalds/Investors%202/CEO%20Letter%20to%20Shareholders_2016.pdf

^[4] Rapport EPSU, EFFA, SEIU and War on Want 2015, Unhappy meal, €1 Billion in Tax Avoidance on the Menu at McDonald’s.

^[5] http://europa.eu/rapid/press-release_IP-15-6221_en.htm

^[6]http://www.belastingdienst.nl/wps/wcm/connect/bldcontentnl/standaard_functies/prive/contact/rechten_en_plichten_bij_de_belastingdienst/ruling/

^[7] http://www.taxence.nl/fiscaal-nieuws/nieuws/verdieping/dochter-of-vaste-inrichting.93456.lynkx

^[8] Artikel 13 van het verdrag tussen Luxemburg en de VS, 1 januari 2001, te raadplegen via: https://www.pwc.lu/en/private-equity/docs/dtt/dtt-usa-eng.pdf

^[9] Artikel 12 van het verdrag tussen Luxemburg en Zwitserland, te raadplegen via: https://www.creatrust.com/corporate-clients/double-tax-treaties/luxembourg-double-tax-treaty-switzerland

^[10] Rapport EPSU, EFFA, SEIU and War on Want 2015, Unhappy meal, €1 Billion in Tax Avoidance on the Menu at McDonald’s, p. 10.

^[11] Artikel 22 wet op de vennootschapsbelasting 1969.

^[12] http://europa.eu/rapid/press-release_IP-15-6221_en.htm

^[13] Rapport EPSU, EFFA, SEIU and War on Want 2015, Unhappy meal, €1 Billion in Tax Avoidance on the Menu at McDonald’s, p. 12.

^[14] http://fortune.com/2016/05/26/mcdonalds-france-tax-evasion/

^[15] Artikel 107 lid 1 VWEU